Politycy: zostawcie media !

Zwracamy się do polityków, zarządów spółek skarbu państwa i wszystkich, którzy mają wpływ na funkcjonowanie ładu medialnego w Polsce, aby szanowali podstawowe prawa jakimi rządzi się wolna prasa na świecie: bezstronność i niezależność od polityków.

Dziennikarze nie mogą być jednocześnie i niezależni, i pod politycznym wpływem. Dlatego nie przekonują zapewnienia prezesa Orlenu Daniela Obajtka (w wywiadzie dla RMF FM, 8.12), że nie będzie ingerencji w dziennikarskie treści w przejętych gazetach regionalnych. Zrozumienie i poszanowanie niezależności dziennikarskiej zobowiązuje polityków do takiego budowania państwa, by wpływy polityczne od mediów oddalać, a nie odwrotnie. Tymczasem nie dość, że w stosunku do mediów publicznych – będących własnością całego społeczeństwa – bliskość polityczna przerodziła się w propagandę, to jeszcze wmawia się, że tego wymaga pluralizm na rynku. Choć nie stawiamy znaku równości między ofensywą medialną państwowego giganta paliwowego, a jedną wypowiedzią, to z niepokojem przyjmujemy wypowiedź prezydenta Rafała Trzaskowskiego w Radiu Zet 10.12 o współpracy z „niezależnymi dziennikarzami”. Cieszymy się, że wyjaśniając swoją wypowiedź prezydent Warszawy ustami swojej rzeczniczki opowiedział się za wolnymi mediami. Chcemy podkreślić, że od wszystkich polityków oczekujemy budowania warunków dla bezstronnego dziennikarstwa a nie przejmowania inicjatywy medialnej. Nawet jeśli przekaz przeradza się w propagandę, a fakty w kłamstwo, to sami dziennikarze muszą się z tym uporać poprzez swoje własne instytucje samoregulujące, a odbiorcy przez cywilne postępowania w sądach. Głos polityczny w mediach może wybrzmiewać, ale to dziennikarze muszą decydować, w jaki sposób.

Nie kradnijcie obywatelom mediów publicznych i nie zagarniajcie prywatnych. Swoją polityczną działalność w jasny sposób oddzielcie od mediów. Waszym zadaniem jest  zapewnienie nam wolności słowa i silnych demokratycznych instytucji, które będą miały na celu dobro obywatela nawet ponad waszym politycznym interesem. Zapewnijcie finansowanie mediów publicznych i nie mieszajcie się w ich pracę redakcyjną. Potraktujcie poważnie wasze podpisy pod Obywatelskim Paktem na rzecz Mediów Publicznych złożone 21 czerwca 2016 r. przed przedstawicielami społeczeństwa obywatelskiego i przekażcie media publiczne pod społeczną kontrolę. Dalsze próby wikłania polityki i mediów tylko pogłębiają społeczne podziały i nie będą służyły budowaniu naszego państwa.

Stowarzyszenie Dziennikarzy i Twórców Radia Publicznego

Warszawa, 14.12.2020

Prosimy Rzecznika Praw Obywatelskich i Helsińską Fundację Praw Człowieka o ocenę zmian w radiowym kodeksie etyki

Szanowni Państwo,

Zwracamy się z prośbą o ocenę zgodności ostatnich zmian wprowadzonych przez zarząd Polskiego Radia S.A. do “Zasad Etyki Zawodowej” obowiązujących w Polskim Radiu, z Konstytucją RP, ustawą o radiofonii i telewizji oraz innymi przepisami i rekomendacjami, dotyczącymi mediów publicznych i wolności słowa.

zasady etyki PR

Uchwała-nr-176-VIII-2020-z-dnia-20-listopada-2020-roku

Zmiany, które zarząd Polskiego Radia S.A. wprowadził w listopadzie br. do uchwały z dnia 9 września 2004 roku w sprawie przestrzegania etyki zawodowej w Polskim Radiu – Spółce Akcyjnej oraz w sprawie powoływania Komisji Etyki Polskiego Radia – Spółki Akcyjnej, budzą nasze zaniepokojenie. Naszym zdaniem dokument ten jest od lat wykorzystywany przez władze Polskiego Radia w sposób wybiórczy. Niektóre zapisy były ignorowane – inne, wykorzystywane przeciwko dziennikarzom. Najnowsze zmiany są kolejnym krokiem, aby dziennikarzom uniemożliwić krytykę pracodawcy poprzez zablokowanie możliwości publicznego wypowiadania się poza anteną, także w mediach społecznościowych.

To próba wprowadzenia do obowiązujących w Polskim Radiu S.A. regulacji zapisów, które raz już stały się przedmiotem krytyki Rzecznika Praw Obywatelskich – chodzi o zarządzenie nr 4/VIII/2020 Prezesa Polskiego Radia Spółki Akcyjnej z 20 lipca 2020 roku. Rzecznik Praw Obywatelskich Adam Bodnar, w liście do prezes Polskiego Radia ocenił, że zarządzenie zakazujące wypowiadania się pracownikom radia bez zgody rzecznika prasowego jest sprzeczne z zapisami Konstytucji i wniósł o zmianę zarządzenia. W odpowiedzi na list RPO, prezes zarządu PR SA oświadczyła, że „…akt prawa wewnętrznego dotyczy zasad kontaktowania się przez pracowników i współpracowników Polskiego Radia z prasą, radiem, telewizją, portalami internetowymi. Treść zarządzenia nie wpływa w żaden sposób na respektowaną przez Zarząd Polskiego Radia konieczność zagwarantowania pluralizmu w przekazie antenowym naszej spółki, ponieważ dotyczy wystąpień w innych mediach.”

Nowe zapisy zabraniają dziennikarzom już nie tylko krytykowania Polskiego Radia, ale także wypowiadania się na tematy, które nie muszą być związane z funkcjonowaniem radia.  Obowiązujące od 20 listopada 2020 roku nowe zapisy w sprawie przestrzegania etyki zawodowej stwierdzają, że „W celu dochowania lojalności wobec Polskiego Radia S.A. dziennikarz powstrzymać się od publikowania w Internecie opinii, komentarzy i informacji, których jednocześnie nie przedstawiłby podczas prowadzonej audycji (dotyczących w szczególności: polityki, spraw międzynarodowych, ekonomii, mediów, religii, etyki, działalności Polskiego Radia – S.A., życia społecznego, kwestii moralnych)”  a „Pracownicy Polskiego Radia S.A. nie powinni prowadzić w Internecie w tym w mediach społecznościowych oraz na portalach Polskiego Radia – S.A. i jego anten, jakiejkolwiek aktywności, która w jakikolwiek sposób mogłaby negatywnie wpłynąć na wizerunek Polskiego Radia S.A. lub podważałaby zaufanie do jego działalności jako nadawcy publicznego.” Ponadto, postanowienia owe mają mieć zastosowanie do aktywności pracowników prowadzonej nie tylko w ramach obowiązków służbowych ale poza ich zakresem.

Doświadczenie ostatnich lat dobitnie pokazuje, że wypowiedzi dotyczące w szczególności polityki, spraw międzynarodowych, ekonomii, mediów, religii, etyki, działalności Polskiego Radia – S.A., życia społecznego oraz kwestii moralnych – mogą stać się powodem zwolnienia dziennikarza lub zakończenia z nim współpracy. Dlatego zapisy te mogą wywołać co najmniej efekt mrożący, a w praktyce być narzędziem cenzury oraz represji. Tymczasem dziennikarze mediów publicznych mają prawo a nawet obowiązek publicznie sygnalizować nieprawidłowości w działaniu publicznego nadawcy, za co – według wprowadzonych reguł – będą mogli być karani w majestacie wewnętrznych uregulowań. Co ważne, zapis wprowadzony w pkt. I ust 3 uchwały sugeruje, iż zasady te dotyczą nie tylko pracowników PR SA, ale także współpracowników oraz firm, z którymi współpracuje Polskie Radio S.A.. Takie ograniczenia są nie do przyjęcia z punktu widzenia swobód obywatelskich – ale także zasad etyki dziennikarskiej, która zobowiązuje nas do zachowania rzetelności, obiektywizmu i pluralizmu w naszej pracy oraz z punktu widzenia charakteru naszego zawodu – publicznego watchdoga. Nie bez znaczenia jest też fakt, iż ciałem, które jest uprawnione do oceniania ewentualnych naruszeń zasad etyki w Polskim Radiu S.A. jest wskazana w tym samym dokumencie Komisja Etyki, która w całości powoływana jest przez zarząd Polskiego Radia S.A., co sprawia, iż jej orzeczenia od wielu lat budzą wątpliwości nie tylko ocenianych dziennikarzy, ale samych jej członków.

 

Załączniki:

uchwała z dnia 20.11.2020

uchwała z dnia 9.09.2004

 

Z poważaniem

 

Stowarzyszenie Dziennikarzy i Twórców Radia Publicznego

Warszawa, 01.12.2020